Pompa Nedir? Çeşitleri (Tipleri) Nelerdir?
Pompa Nedir?
Pompa başka bir kaynaktan aldığı mekanik enerjiyi dönüştürerek sıkıştırılamayan akışkanlara hidrolik enerji olarak veren bir makinadır. Pompa tipi, pompanın birlikte kullanılacağı akışkan ve pompanın bağlanacağı tesisat olarak belirtebileceğimiz bu üç parametre eğer düzgün şekilde incelenmemişse muhtemelen ya sistem çalışmayacaktır ya da verimsiz çalışıp ciddi bir enerji tüketimi oluşacaktır.
Pompalarla ilgili temel kavramlara göz atacak olursak bunların başında hidrolik güç, debi ve manometrik yükseklik gelmektedir. Kavramlara dönecek olursak hidrolik güç sıvıya birim zamanda verilen enerjidir. Debi ise birim zamanda basılan akışkan hacmidir, çoğunlukla m3/sn, m3/saat ve lt/sn birimleri ile karşımıza çıkar.
Son olarak pompanın 1kg ağırlığındaki akışkana kazandırdığı enerjiye manometrik yükseklik denir ve metre‐akışkan yüksekliği olarak ifade edilir (Örn. 50mSS ). Manometrik yükseklik kendi içinde potansiyel enerji, basınç enerjisi ve hız enerjisinden oluşur ve aşağıdaki formülle ifade edilir. Pompa tipleri genel olarak hacimsel ve rotodinamik pompalar olmak üzere ikiye ayrılır.
• Hacimsel (Volümetrik-Pozitif Deplasmanlı) Pompalar
Bu pompaların temel çalışma kuralı akışkanın kapalı hacimler şeklinde düşük basınç (emme) bölgesinden yüksek basınç (basma) bölgesine taşınmasıdır. Kendi içinde doğrusal hareketli (Pistonlu, membranlı vs.) ve dönel hareketli (dişli, vidalı, paletli vs.) olmak üzere ikiye ayrılır. Hacimsel pompaların teorisi çok basittir. Manometrik yükseklik sistem için gerekli değerde kendiliğinden oluşur. Teorik olarak sonsuza kadar gidebilir. Debi değerleri ise birim zamanda taşınan kapalı akışkan hacmi toplamı kadardır.
• Rotodinamik (Santrifüj‐Karışık Akımlı‐Eksenel) Pompalar
Bu tip pompalarda akışkanın içinde çalışan bir çark bulunur. Kapalı hacim söz konusu değildir. Rotodinamik pompalar basitçe, akışkana hızlı hareket eden kanatlar ya da özel tasarlanmış belirli düzenekler aracılığı ile momentum kazandırırlar. Akışkanın momentumu açık kanallardan geçerken artar ve daha sonra yayıcı bölüme girerek, mevcut olan akışkanın yüksek hızını basınç artışına dönüştürür. Santrifüj pompalar, karışık akışlı pompalar ve eksenel pompalar olmak üzere üç şekilde sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmayı etkileyen en önemli unsur pompaların özgül hızı ve buna bağlı olarak çark yapısıdır. Bunların içinde maliyeti en düşük olan pompa tipi santrifüj pompalardır.