Haz.25
KOMPANSATÖR NEDİR ?
Kompansatör Nedir ? Ne İşe Yarar ?
Sıcak ve soğuk akışkanlar taşıyan yada yüksek oranda çevre ısı değişimlerine maruz kalan boru hatlarındaki, ısıya bağlı genleşme yada büzülmenin sebep olduğu boyutsal değişimi gideren esnek metal körüklü parçalara KOMPANSATÖR adı verilmektedir. Boru hatlarında boyutsal değişimlere karşı birönlem alınmadığı taktirde, tesisat üzerinde oluşan yoğun baskı, sistemdeki bağlantı noktaları ve cihazlara yansır.
Bu ve buna benzer sorunların ortadan kaldırılmasında en uygun ve hesaplı çözüm, herhangi bir bakıma gerek duymadan farklı tiplerdeki hareketleri de giderme özelliklerine sahip olarak dizayn edilmiş metal körüklü kompansatörlerdir .Kısaca “boru hattı, kanal ve tanklarda, ısıya bağlı genleşme ve büzülmelerin sebep olduğu, boyutsal değişimi absorbe etmek ve bununla birlikte oluşan problemleri de ortadan kaldırmak için kullanılan, üzerinde bir yada daha fazla körük elemanı bulunduran aparat” kompansatör olarak tanımlanabilir . Genleme parçalarının (kompansatör) ana elemanı metal körüklerdir. Şekli, tek yada çok katlı paslanmaz çelik malzemeden imal edilmesinden dolayı yay gibi çalışır. Kompansatörlerin ihtiyaç duyulduğu sistemlerde kullanılabilmesi için,çalışma şartlarına ( sıcaklık, basınç, hareket miktarı, akışkan özellikleri v.b . gibi) uygun şekilde dizayn edilmesi gerekmektedir. Yani;
BOYUT (boru çapı): Kompansatörlerin kullanılacağı boru hattının çapı kompansatörlerinde çapını belirlemektedir. Kompansatörlerin çapları,dayanabileceği basınç ve sıcaklık değerlerini farklı şekillerdeki hareketleri(eksenel , yanal,açısal) absorbe edebilme kabiliyetini belirlemektedir.
AKIŞKAN: Kompansatör seçimi öncesinde, metal körük ile temas edecek olan akışkanın (sıvı) , önceden belirtilmesi gerekmektedir. Aşınma, paslanma ve yoğunluk durumları gibi işletme şartları için özel malzemeler ve dizaynlar gerekmetedir . Ve kompansatörlerin kullanımı esnasında da boru sistemlerinin temizliğinde kullanılan malzemelerin körük malzemesi ile uyumlu olması gerekmektedir.
BASINÇ : Genleşme parçaları (kompansatör) tasarımlarındaki en önemli unsur hatta en önemlisi basınç değerlerinin max. Ve min. Olarak tam bir şekilde belirlenmesidir.
ISI: Kompansatörlerin (genleşme parçaları) çalışma sıcaklıkları tespit edilirken,kompansatörlerin bağlanacağı yerlerdeki olası tüm ısı kaynakları ve bunları sıcaklık değerleri incelenmelidir.
HAREKET MİKTARI : Kompansatörlerin karşı karşıya kalacağı , ısı değişimlerinin neden olduğu hareketler belirlenmelidir. ( Bu hareketlerin tespit edilmesindeki metotlar hesaplamalar bölümünde izah edilmiştir.)Yukarıdaki kriterlere göre tespit edilen kompansatörler, üç farklı şekildeki hareketleri alabilecek şekilde dizayn edilmektedir. Kompansatörlerin dizaynını ve tipini belirleyen bu hareketler, Eksenel, Yanal ve Açısal olarak sınıflandırılabilir. Yani ;
Eksenel Hareketler (Axial Movements) : Körük eksen çizgisine paralel olarak oluşan, genleşme ( açılma) yada büzülme olarak meydana gelen hareketlerdir.
Yanal hareketler (Lateral Movements) : Kompansatörlerin körük elamanı eksenine sapma yada kayma şeklinde dikey olarak oluşan hareketlerdir. Bu hareketler aynı zamanda birden fazla eksen üzerinde de meydana gelebilir.
Açısal hareketler ( Angular Movements) : Kompansatörlerin kendi ekseni boyunca eğilmesinden kaynaklanan hareketlerdir.
